شرح یک تجربۀ آموزشی: بازنمایی ترسیمی دانشجویان معماری از خوانایی باغ ملی: بازشناسی عوامل مؤثر بر ثبت تصویر ذهنی از مکان، مبتنی بر نقشه‌های شناختی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده


بیان مسئله. خوانایی، کیفیتی تأثیرگذار بر شکل‌گیری و ثبت تصویر ذهنی مناسب از محیط و ادراک آن است و شناسایی عوامل مؤثر بر ثبت تصویر ذهنی خوانا می‌تواند فرآیند ادراک، به ذهن‌سپاری، و به تبع آن انس با محیط را تسهیل کند و رضایت عاطفی نسبت به محیط را منتج شود.  پژوهش حاضر با هدف شناسایی و فهم عوامل مؤثر بر ثبت تصویر ذهنی خوانا در فرآیند ادراک، در یک تجربۀ آموزشی، به تحلیل نقشه‌های شناختی دانشجویان رشتۀ معماری و معماری‌داخلی دانشگاه هنر از محل تردد روزانه آنها پرداخته است. این محدوده، هرچند در یک نگاه کلی، خوانا به نظر می‌رسد، ولی عوامل مؤثر بر درک آن به عنوان فضای خوانا مورد پرسش این پژوهش است. روش پژوهش کیفی و تجربی است؛ در ابتدا با اتکا بر مطالعات اسنادی و بررسی نظریۀ خوانایی در حوزۀ شهری و روانشناسی محیطی، معیارهای اصلی مربوط به خوانایی محیط و سپس زیرمعیارهای آن با بهره‌گیری از نظریات پژوهشگران مشخص شده و در ادامه نقشه‌های شناختی دانشجویان از محیط مورد تحلیل قرار گرفته‌است. یافته-های پژوهش نشان می‌دهد در شکل‌دهی خوانایی در ساختار ادراک و نقشه‌های ذهنی دانشجویان از این مکان، بیشترین تأثیر مربوط به معیار «لبه» و در مرتبۀ زیرمعیارها، بیشترین تأثیرپذیری، در زیرمعیار «ریتم» و «هارمونی» در معیار «محدوده» است. همچنین مطالعۀ تطبیقی بین دانشجویان دو رشته، تفاوت‌هایی را در ثبت تصاویر ذهنی آنان نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An education experience on representation of the legibility of National Garden by the architecture students: Recognition of affective factors on the readable image of place, based on the mental maps

نویسندگان [English]

  • arezu monshizadeh 1
  • seyedeh mahsa bagheri 2
1 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Art, Tehran, Iran
2 PhD Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Readability is an effective quality in making and recording our mental image of environment that has been regarded in psychology, architecture, urban design and other interdisciplinary sciences. The cognition
of affective factors on the readable mental image can facilitate the process of perception, mindfulness, and
consequently familiarity with the environment and result in the emotional satisfaction of environment. Therefore, the aim of this paper is identifying and understanding the affective factors on legible mental
image in the perception process. The statistic community for this research have been chosen among the students in architecture and interior architecture master of University of Art. The place to study is the zone of their daily travels (the zone of university entrance, from the south-east side of National Garden's main entrance to the Faculty
of Architecture, located in the south of university of Art). In general view this zone seems to be a legible space, but the factors affecting the perception as a readable space are questioned in this study. The research method is qualitative and experimental. First, the main criteria related to environmental readability
were identified in according to Kevin Lynch's theory about readability in the field of urban and environmental psychology, then sub-criteria were identified in the other researchers' theories. In the next phase, the drawn
cognitive maps of students were analyzed and interpreted by these criteria -physical and qualitative. Findings of the research show that the readability of students' mental maps is most affected by the edge
parameter. Also, the criteria rankings show the most impact of students from the rhythm and harmony in the district
parameter. The next rank has been the other criteria of district and edge parameters. Also, a comparative study between students in two disciplines reveals differences in the recording of readability of mental maps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perception
  • Mental Image
  • Readability
  • Cognitive Map
  • Architecture student

مراجع

 اسدپور، علی؛ فیضی، محسن؛ مظفر، فرهنگ؛ بهزادفر، مصطفی ( .)1394گونهشناسی مدلها و بررسی تطبیقی
روشهای ثبت تصاویر ذهنی و نقشههای شناختی از محیط، ماهنامۀ باغ نظر، دوره ،12شماره ،33صص .22-13
- ایمانی، فاطمه؛ تاکی، دیهیم؛ طبائیان، مرضیه ( .)1391تأثر نقشههای شناختی در بازآفرینی الگوهای ذهنی از محیط،
مجلۀ دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال ،13شمارۀ ،4صص .113-103
- بینیاز، فاطمه؛ حنایی، تکتم ( .)1395بازشناسی عناصر مؤثر بر خوانایی در ادراک بزرگسالان، مطالعه موردی: بلوار
امامیه مشهد، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، شماره ،23صص .28-17
- پالاسما، یوهانی ( .)1388چشمان پوست، معماری و ادراکات حسی، ترجمۀ رامین قدس، تهران: پرهام نقش.
- غربا، ندا؛ طبیبیان، منوچهر ( .)1396تدوین مدل کاربردی تبیین ساختار ذهنی نقشههای شناختی مردم از طریق
تحلیلهای ریختشناختی -فضایی بافتهای شهری موجود، نمونه موردی: بافت تاریخی شهر کرمان، نشریه باغ
نظر، سال ،14شماره ،54صص .46-33
- دیدهبان، محمد؛ پوردیهیمی، شهرام؛ ریسمانچیان، امید ( .)1392روابط بین ویژگیهای شناختی و پیکرهبندی فضایی
محیط مصنوع، تجربهای در دزفول، دوفصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره ،4صص .64-37
- زومتور، پیتر ( .)1395معماریاندیشی، ترجمۀ علیرضا شلویری، تهران: حرفه هنرمند.
- زومتور، پیتر ( .)1394اتمسفر، ترجمۀ علی اکبری، تهران: پرهام نقش.
- لینچ، کوین (. )1350سیمای شهر، ترجمۀ منوچهر مزینی، تهران: دانشگاه ملی ایران.
- مک اندرو، فرانسیستی ( .)1387روانشناسی محیطی، ترجمۀ غلامرضا محمودی، تهران: زرباف اصل.
- هال، استیون ج؛ پالاسما، یوهانی؛ پرزگومز، آلبرتو ( .)1394پرسشهای ادراک پدیدارشناسی در معماری، ترجمۀ
مرتضی نیکفطرت، صدیقه میرگذار، احسان بیطرف، تهران: فکر نو.
- Appleyard, D. A. )1978(. Styles and methods of structuring a city, human scape environments for
people, mass Duxbury.
- Bently, I; Alcock, A; Murrain, P; McGlynn, S; & Smith, G. )2005(. Responsive environments,
Architectural Press.
- Downs, R. M; & Stea, D. )1973(. Cognitive maps and spatial behaviors: processes and products
Image and Environment: Cognitive Mapping and Spatial Behavior, Chicago, Aldine.
- Haq, S. U. )2001(. Complex architectural settings: An investigation of spatial and cognitive
variables through wayfinding behavior, Unpublished doctoral dissertation, Georgia Institute of
Technology, Atlanta.
- Hull, C. L. )1943(. Principles of behavior, New York, Appleton-Century-Crofts, Inc.
- Huynh, N. T; Hall, G. B; Doherty, S; & Smith, W. W. )2008(. Interpreting urban space through
cognitive map sketching and sequence analysis, The Canadian Geographer, 2, p.p. 222-240.
- Kaplan, S. )2016(. Cognitive maps, human needs and the designed environment, Chicago, Aldine.
- Kim, Y. O. )1999(. Spatial configuration, spatial cognition and spatial behaviour: The role
of architectural intelligibility in shaping spatial experience, Dissertation, Bartlett School of
Architecture, Building, Environmental Design and Planning University College London.
- Kitchin, R. )1994(. Cognitive maps: What are they and why study them, journal of Environmental
Psychology, volume14.
- Lynch, K. )1960(. The Image of the City, London, The M.I.T. Press 
 Neisser, U. )1976(. Cognition and Reality, San Francisco, W.H Freeman.
- Pinheiro, J. Q. )1998(. Determinants of cognitive maps of the world as expressed in sketch maps,
Journal of Environmental Psychology, 18, p.p. 321-339.
- Rapoport, A. )1977(. Human aspects of urban form-towards a man-environment approach to
urban form and design, Pergamon press.
- Savage,V; & Yeung, H. )1996(. urban imagery and the main street of the nation: the legibility of
orchard road in the eyes of Singaporeans, journal of urban studies, volume33, p.p. 473-494.
- Tolman, E. C. )1948(. Cognitive maps in rats and men, Psychological Review, 55, p.p. 189-208.
- Topcu, K. D; & Topcu, M. )2012(. Visual presentation of mental images in urban design education:
cognitive maps, Procedia, Social and Behavioral Sciences, 51, p.p. 573 – 582.
- URL: www.itto.org/iran/attraction/sardar-baq-melli-national-garden-tehran/ 
 
اندیش‌ نامه معماری
دوره 1، شماره 2
بهمن 1400
صفحه 61-75

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 21 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار