شناسایی الگوی شکلی-هندسی مجموعه نقش جهان اصفهان به واسطه گونه شناسی اشکال پایه بصری از منظر مکتب شکل گرایی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری معماری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

الگوی شکلی نحوه شکل گیری اشکال در هندسه پنهان را معنا می بخشد، به نحوی که شناسایی نیاز اقشار بهره مند از مجموعه به واسطه حرکت در میدان نقش جهان منجر به تفهیم روابط اشکال مختص به آن می شود که از طریق علم گونه شناسی و ترکیب اشکال منجر به شناسایی الگوی شکلی - هندسی می گردد. این الگو به واسطه ترکیب اشکال از منظر مکتب شکل گرایی قابل تبیین می باشد، از این رو که ساختار نظام های تولید کننده برمبنای قاعده های شکلی میتواند مبین دیدگاه اشخاصی چون دوراند، کریر و هردگ باشد. چنانچه شناسایی عناصر اولیه بصری دوراند تا اشکال پایه بصری کریر و ابزار بصری نقطه تا حجم هردگ را در نحوه طبقه بندی قواعد شکل پذیری احصا مینماید. شناخت ابزار بصری نام برده منجر به دسته بندی و کدگذاری ساختار شکلی در مجموعه میشود که الگوی ساختار شکلی-هندسی مجموعه نقش جهان را در ادوار مختلف توجیه مینماید. لذا بهره از روش تفسیری- تاریخی و استنتاج مدل مفهومی و جداول شکلی-تحلیلی از منظر شناسایی روابط اشکال و به فراخور استدلال قیاسی-
استقرایی منجر به تحلیل نوع ساختار شکلی از منظر گونه شناسی اشکال پایه بصری میگردد که درک نظام ساختار شکل گیری میدان نقش جهان و بناهای پیرامونی آن را ممکن میسازد، طوری که با طرح پرسش: »چگونه میتوان از طریق شناسایی الگوی ساختار شکلی مجموعه به الگوسازی شکلی- هندسی آن از منظر شکلگرایان پاسخ داد؟« بتوان از طریق ابزار شناسی بصری برآمده از دیدگاه شکلگرایان و شناسایی الگوی ترکیبی اشکال و دسته بندی و کدگذاری ساختارشکلی متصل به آن به الگوسازی ساختار شکلی-هندسی مجموعه نقش جهان دست یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An investigation into geometric-formal pattern of Isfahan Naghsh-e Jahan Complex in order to identify the motional structure of layers from the aspect of Formalism Doctrine

نویسندگان [English]

  • Hirad Hosseinian 1
  • jamal aldin soheili 2
  • fariba alborzi 2
1 PhD in Architecture, Department of Architecture, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Architecture, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Introduction: Formal-Geometric pattern is considered as a component which gives sense to the formation of shapes in a generality like geometry making it possible to create a purposeful situation regarding the composition of shapes from the aspect of geometric relations. Hence, it should be born in mind that this paradigm shall be definable based on formability of shapes from the perspective of formalism, in such a manner that given the structure of productive systems on the basis of a range of formal principles, it would be feasible to achieve certain relations based on formalism doctrine such as Dorand who defined the initial constituents of mold (frame) so that the intersection of combined criteria of shapes brought about by the aspect Carrier and Herdeg counting the basic elements including point, line, surface and volume to analyze these principles, in such wise the presence of such visual tools in formation the formal structure.
Method: Thus, the aim was to analyze the geometric relations of the complex by benefitting from the interpretive- historical nature of investigation as well as understand the relations among them through inference of the components brought about by investigation variables, Afterwards, the relations of existing variables shall be discovered in terms of the mentioned tables by taking advantage of analyzing the tables resulted from the formal-geometric pattern of the complex and eventually attain to the details of this geometric-formal pattern using a type of analogical reasoning as well as a coding method of motional structure of layers within complex, in such a manner that a scrutinized description to understand this method towards the recognition of formation process of the complex in different eras shall be obtained.
Results: shall lead to produce a motional structure from the perspective of formal principles expressing a method through understanding and formulations certain principle towards its identification including the coding of formal-motional structure of layers in Naghshe- Jahan Complex, justifying the milestone of formation procedure of the complex by identifying the mentioned codes in diverse eras.
Conclusion: through which it might be possible to provide a proper response to an equivalence towards advancement of form and performance of Naghsh-e Jahan Complex by posing the following question: “How it might be possible to obtain the advancement of form and performance in Naghshe Jahan Complex through the investigation of geometric pattern and Motional-Formal structure brought about by it? so, it is possible to arrive at a new classification of the layered performance of the layers from the past to the present, which leads to the simultaneous advancement of the form and function in Isfahan Naghsh-e Jahan Complex.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Naghshe-Jahan Square
  • Formalism
  • Formal-Geometric
  • Shape-Geometric Structure
فهرست منابع فارسی
- آقابزرگ، نرگس؛ و متدین، حشمت الله. (1394). خاستگاه نظری میدان نقش جهان. مرکز پژوهش­های هنر معماری نظر، 12 (33): 23_ 40.
- اهری، زهرا. (1385). مکتب اصفهان در شهرسازی: دستور زبان طراحی شالوده شهری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- بختیاری نصرآبادی، آمنه؛ و پورجعفر، محمدرضا؛ و تقوایی، علی­اکبر. (1394): تحلیلی بر نقش زیباشناسانه هندسه در شکلگیری فضای شهری چهار باغ عباسی. مطالعات شهری، (17)، 41_ 54.
- بمانیان، محمدرضا؛ جلوانی، متین؛ و ارجمندی، سمیرا. (1395). بررسی ارتباط میان پیکره­بندی فضایی و حکمت در معماری اسلامی مساجد مکتب اصفهان (نمونه موردی: مسجد آقانور، مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ ­لطف­الله). مطالعات معماری ایران، (9): 141_ 157.
- پیرداوری، محمد. (1394). کاربرد الگوهای حجمی در آفرینش فرم معماری. تهران: فکر نو.
- تبریزی، امید؛ و مختاباد امریی، سید مصطفی؛ و فیضی، محسن. (1393). اثرات طراحی فضاهای شهری و معماری جمع‌گرا بر تعاملات و ارتباطات اجتماعی. مدیریت شهری، 13 (37): 271-257.
- حسنی، کیانوش؛ و نوروز برازجانی، ویدا؛ و نصیرسلامی، محمدرضا. (1395). بارخوانی فرم­حیاط و فضاهای وابسته آن با استفاده از دستور زبان­ شکل در معماری در یک­صد خانه دوره قاجار شهر کاشان. باغ نظر، 13 (14): 65_ 76.
- خوشروی، مهران؛ و عسکری زاد، رضا. (1398). تحلیل هندسی پلان مسجد جامع اصفهان با تاکید بر سیر تحول کالبدی آن در دوره های مختلف. شباک، 5 (4): 53_ 60.
- دهار، علی؛ و علیپور، رضا. (1392). تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ­ لطف­الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا. باغ نظر، 10 (26): 33_ 40.
- دی. کی. چینگ، فرانسیس. (1391). معماری: فرم، فضا و نظم. علیرضا تغابنی و صدیقه قوی­دل، تهران: کتاب وارش.
- سعیدی، علی­اصغر. (1391). سفرنامه و خاطرات اوژن اوبن سفیرفرانسه در ایران در آستانه جنبش مشروطیت. تهران: علم.
- سیدیان، علی؛ و علی­نیا، سعید؛ و حیدرنتاج، وحید. (1396). گونه­شناسی بافت نمای شهری (با رویکرد شکلی) (نمونه موردی: میدان امام خمینی). باغ نظر، 14 (53): 15_ 32.
- سیلوایه، سونیا؛ و دانشجو، خسرو؛ و فرمیهن فراهانی، سعید. (1391). هندسه در معماری ایرانی پیش از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران. نقش جهان، 3 (1): 55_ 66.
- شاهزمانی سیچانی، لادن؛ و قاسمی­سیچانی، مریم. (1396). تحلیل هندسه پلان مسکن­های آغاز سده معاصر در اصفهان بر پایه سازمان­دهی فضایی. مدیریت شهری، (49): 133_ 149.
- شهابی­نژاد، علی. (1398). سیر شکل­گیری میدان نقش جهان اصفهان. مطالعات معماری ایران، (15): 113_ 131.
- طباطبایی، ملک. (1393). مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات فاطمی.
- قبادیان، وحید؛ و احمدی، حسن؛ و علیمرادی، علی. (1398). تحلیل آموزه های شهرسازی در شکل­گیری کالبد شهر (مطالعه موردی: دوره صفویه، شهر اصفهان). برنامه­ریزی شهرسازی، 3 (1): 33_ 55.
- قربانی، ابوالفضل؛ و دانشپور، سید عبدالهادی. (1398). تحلیل بصری سازه­­های تاقی در منظر میدان­های تاریخی ایران با تاکید بر میدان­های دوران صفوی و قاجاری. فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، 7 (25): 21_ 47.
- کاتب، فاطمه. (1396). تصویرشناسی میدان نقش جهان اصفهان از منظر سفرنامه­های دوره صفوی. مبانی نظری هنرهای تجسمی، (4): 111-121.
- کریر، راب. (1386). شکل شناسی فضاهای شهری. خسرو هاشمی نژاد، اصفهان: خاک.
- معماریان، غلامحسین. (1398). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش.
- مک چسنی، رابرت دی. (1385). چهارمنبع درباره ساخته­های شاه عباس در اصفهان. مهرداد قیومی ­بیدهندی، گلستان هنر، (6): 46_ 75.
- نقره کار، عبدالحمید. (1389). مبانی نظری معماری. تهران: پیام نور.
- نورصادقی، حسین. (1353). سفرنامه اوژن فلاندن به ایران. تهران: اشراقی.
- هردگ، کلاوس. (1376). ساختارشکل در معماری ­اسلامی ­ایران و ترکستان. محمدتقی مطلق­زاده، تهران: بوم.
- هنرفر، لطف الله. (1346). اصفهان. تهران: فرانکلین.
_ Efroymson, D. (2009). Thi Kieu Thanh Ha, Tran. Thu Ha, Pham. Public Spaces: How They Humanize Cities. Dhaka: HealthBridge - WBB Trust.
_ Galdieri, E. (1970). Two building phases of the of Shah Abbas 1 in the Maydan-i Shah of Isfahan, Preliminary Note, in: East and West, N.S.
_ Herdeg, K. (1990). Three Gardens Formal structured in Islamic Architecture of Iran and Turkistan. Preface by Oleg Grabar, Rizzoli International publications, INC United States of America.
_ Hillier, B. & J. Hanson. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge: Cambridge University Press.
_Krier, R. (1979). Urban Space: Exploring the semantics Brief over-view on various modeles, theories, interpretations and experiential exponents. Published in London: Rizzoli.
_ Moulay Amine, N. (2017). Ujang, Said Ismail. Legibility of neighborhood parks as a predicator for enhanced social interaction towards social sustainability. Cities, Vol. 61: pp. 58–64.